افغان ولسمشر وايي، افغانستان به د سولې او ثبات لپاره خپلې هڅې تر هغو جاري ساتي چې مطلوبې ته نتيجې ته رسېدلې نه وي.
محمد اشرف غني دا خبره تېر ماښام په ارګ کې د سام يا د عالي رتبه چارواکو د غونډې (Senior Officials Meeting) د پرانيستونکې وينا پر مهال وکړه.
ده وويل، په افغانستان پورې د سيمې د هېوادونو اتکا دا فرصت برابروي چې افغانستان د اسيا د تجارتي څلورلاري په توګه خپل تاريخي نقش بيا ترلاسه کړي.
د جمهوري رياست له مطبوعاتي دفتره د خپرې شوې اعلاميې په حواله ولسمشر غني ويلي؛ پر افغانستان له اتکا سره به نړيوال مارکېټ، سوداګرۍ او کارموندنې ته زمينه برابرېږي او افغانستان ته به د وارداتو اندازه کمه شي.
د افغانستان د مالیې وزارت د دغې غونډې لپاره يو مفصل راپور برابر کړی دى.
د دغه وزارت وياند اجمل حنيف عبدالرحيمزي وويل؛ افغان حکومت په تېرو لسو مياشتو کې د اداري اصلاحاتو؛ ښې حکومتوالۍ او عوايدو ټولولو په برخه کې خپلې لاسته راوړنې غونډې ته وړاندې کوي:
”هغه تعهدات یا شاخصونه چې افغان حکومت د نړیوالې ټولنې په مقابل کې درلودل؛ د دغو شاخصونو د اجرا په برخه کې نړېوالې ټولنې ته ګزارش ورکوي.“
د سام په نننۍ غونډه کې مرستندوى هېوادونه او سازمانونه پر خپلو هغو ژمنو بحث کوي چې د افغانستان له بيارغونې سره يې د توکيو او لندن په کنفرانسونو کې کړې وې.
د لندن په کنفرانس کې چې اته میاشتې مخکې جوړ شوى و؛ پر هغو مالي ژمنو یو ځل بیا ټينګار وشو چې د توکیو په کنفرانس کې شوې وې.
د توکیو په کنفرانس کې چې درې کاله پخوا د متقابل حساب ورکولو تر سرليک لاندې جوړ شوی و؛ ژمنه شوې وه چې تر ۲۰۱۵ کاله پورې به افغانستان ته د ۱۶ ملیارډو ډالرو مرستې روانې وي او له هغې وروسته به تر ۲۰۱۷ کاله پورې هم مرستې او ملاتړ دوام لري.
د دغو مرستو په بدل کې نړېوالې ټولنې له افغانستانه د اداري فساد په وړاندې د جدي مبارزې؛ ښې حکومتوالۍ، د ښځو او ماشومانو د حقونو د خونديتوب: اقتصادي ودې او امن د ښه کولو غوښتنه کړې وه.
بل خوا اکبر يا له افغانستان سره د مرستو د همږغۍ ادارې سام غونډې ته په څو مادو کې ځينې پېشنهادونه کړي دي.
دغې ادارې له افغانستان سره د نړېوالو له خوا د کېدونکو مرستو پر موثرتوب؛ ښې حکومتوالۍ، د خدماتو پر ښه والي او د ښځو د حقونو د پراختيا وړانديز کړى دى.
دا په داسې حال کې ده چې د ريکا يا د سيمه ييزې اقتصادي همکارۍ شپږمه غونډه چې د اويا هېوادونو او سازمانونو استازو په کې ګډون کړى او پرون په کابل کې پای ته ورسېده.
د افغانستان د بهرنيو چارو وزير صلاح الدين رباني د ريکا شپږ دوه ورځنۍ غونډې په پاى کې دا غونډه له لاسته راوړنو ډکه وبلله او ويې ويل تر دې وروسته افغانستان هڅه کوي پر بهرنيو مرستو متکي نه وي:
”افغانستان د ريکا د پروژو او نورو اقتصادي پروګرامونو سره چې د اقتصادي ډيپلوماسۍ په چوکاټ کې يې تعقيبوي؛ هڅه کوي نور د بهرنيو مرستنو ترلاسه کوونکى نه وي؛ بلکې د سياسي او اقتصادي پراختيا لپاره يې له اقتصادي ظرفيتونو ګټه واخيستل شي.“
ښاغلي رباني وويل ريکا له افغانستان سره د اقتصادي همکاريو د جلب ميکانيزم نه بلکې د سيمه ييزو اقتصادي او تجارتي همکاريو د جلب اغېزناک ميکانيزم دى.
ده په خپلو خبرو کې د سيمې له هېوادونو او مرستندويانو په افغانستان کې د امن له ټينګښت سره د همکارۍ غوښتنه وکړه.
افغان چارواکو په دې غونډه کې وويل چې په سيمه کې اقتصادي، تجارتي او ټرانزيتي فرصتونه شته او افغانستان په دې برخه کې همکارۍ ته چمتو دى.
د افغانستان د اقتصاد وزیر عبدالستار مراد د ریکا پرانیست غونډې ته ویلي وو چې د افغانستان او سیمې راتلونکې په سوداګرۍ، ټرانزیټ، انرژۍ او له طبیعي زیرمو څخه په ګټې اخیستنې پورې اړه لري.
د ریکا شپږ په دوه ورځنۍ غونډه کې د افغانستان په موجودیت په سیمه کې د انرژۍ، ټرانزیټ، سوداګرۍ او پانګونې د ودې په اړه خبرې وشوې.
د اورګاډو پټلۍ، چاه بهار بندر، د لاجورد لار، د کاسا زر او ټاپي هغه پروژې دي چې د سیمې په سطحه یې د عملي کیدو لپاره د ریکا په غونډې کې ورباندې بحث وشو.
د ريکا لومړۍ غونډه لس کاله مخکې په کابل کې جوړه شوې وه؛ څلور نورې غونډې يې په پاکستان، هند، تاجکستان او ترکيه کې جوړې شوې.
محمد اشرف غني دا خبره تېر ماښام په ارګ کې د سام يا د عالي رتبه چارواکو د غونډې (Senior Officials Meeting) د پرانيستونکې وينا پر مهال وکړه.
ده وويل، په افغانستان پورې د سيمې د هېوادونو اتکا دا فرصت برابروي چې افغانستان د اسيا د تجارتي څلورلاري په توګه خپل تاريخي نقش بيا ترلاسه کړي.
د جمهوري رياست له مطبوعاتي دفتره د خپرې شوې اعلاميې په حواله ولسمشر غني ويلي؛ پر افغانستان له اتکا سره به نړيوال مارکېټ، سوداګرۍ او کارموندنې ته زمينه برابرېږي او افغانستان ته به د وارداتو اندازه کمه شي.
د افغانستان د مالیې وزارت د دغې غونډې لپاره يو مفصل راپور برابر کړی دى.
د دغه وزارت وياند اجمل حنيف عبدالرحيمزي وويل؛ افغان حکومت په تېرو لسو مياشتو کې د اداري اصلاحاتو؛ ښې حکومتوالۍ او عوايدو ټولولو په برخه کې خپلې لاسته راوړنې غونډې ته وړاندې کوي:
”هغه تعهدات یا شاخصونه چې افغان حکومت د نړیوالې ټولنې په مقابل کې درلودل؛ د دغو شاخصونو د اجرا په برخه کې نړېوالې ټولنې ته ګزارش ورکوي.“
د سام په نننۍ غونډه کې مرستندوى هېوادونه او سازمانونه پر خپلو هغو ژمنو بحث کوي چې د افغانستان له بيارغونې سره يې د توکيو او لندن په کنفرانسونو کې کړې وې.
د لندن په کنفرانس کې چې اته میاشتې مخکې جوړ شوى و؛ پر هغو مالي ژمنو یو ځل بیا ټينګار وشو چې د توکیو په کنفرانس کې شوې وې.
د توکیو په کنفرانس کې چې درې کاله پخوا د متقابل حساب ورکولو تر سرليک لاندې جوړ شوی و؛ ژمنه شوې وه چې تر ۲۰۱۵ کاله پورې به افغانستان ته د ۱۶ ملیارډو ډالرو مرستې روانې وي او له هغې وروسته به تر ۲۰۱۷ کاله پورې هم مرستې او ملاتړ دوام لري.
د دغو مرستو په بدل کې نړېوالې ټولنې له افغانستانه د اداري فساد په وړاندې د جدي مبارزې؛ ښې حکومتوالۍ، د ښځو او ماشومانو د حقونو د خونديتوب: اقتصادي ودې او امن د ښه کولو غوښتنه کړې وه.
بل خوا اکبر يا له افغانستان سره د مرستو د همږغۍ ادارې سام غونډې ته په څو مادو کې ځينې پېشنهادونه کړي دي.
دغې ادارې له افغانستان سره د نړېوالو له خوا د کېدونکو مرستو پر موثرتوب؛ ښې حکومتوالۍ، د خدماتو پر ښه والي او د ښځو د حقونو د پراختيا وړانديز کړى دى.
دا په داسې حال کې ده چې د ريکا يا د سيمه ييزې اقتصادي همکارۍ شپږمه غونډه چې د اويا هېوادونو او سازمانونو استازو په کې ګډون کړى او پرون په کابل کې پای ته ورسېده.
د افغانستان د بهرنيو چارو وزير صلاح الدين رباني د ريکا شپږ دوه ورځنۍ غونډې په پاى کې دا غونډه له لاسته راوړنو ډکه وبلله او ويې ويل تر دې وروسته افغانستان هڅه کوي پر بهرنيو مرستو متکي نه وي:
”افغانستان د ريکا د پروژو او نورو اقتصادي پروګرامونو سره چې د اقتصادي ډيپلوماسۍ په چوکاټ کې يې تعقيبوي؛ هڅه کوي نور د بهرنيو مرستنو ترلاسه کوونکى نه وي؛ بلکې د سياسي او اقتصادي پراختيا لپاره يې له اقتصادي ظرفيتونو ګټه واخيستل شي.“
ښاغلي رباني وويل ريکا له افغانستان سره د اقتصادي همکاريو د جلب ميکانيزم نه بلکې د سيمه ييزو اقتصادي او تجارتي همکاريو د جلب اغېزناک ميکانيزم دى.
ده په خپلو خبرو کې د سيمې له هېوادونو او مرستندويانو په افغانستان کې د امن له ټينګښت سره د همکارۍ غوښتنه وکړه.
افغان چارواکو په دې غونډه کې وويل چې په سيمه کې اقتصادي، تجارتي او ټرانزيتي فرصتونه شته او افغانستان په دې برخه کې همکارۍ ته چمتو دى.
د افغانستان د اقتصاد وزیر عبدالستار مراد د ریکا پرانیست غونډې ته ویلي وو چې د افغانستان او سیمې راتلونکې په سوداګرۍ، ټرانزیټ، انرژۍ او له طبیعي زیرمو څخه په ګټې اخیستنې پورې اړه لري.
د ریکا شپږ په دوه ورځنۍ غونډه کې د افغانستان په موجودیت په سیمه کې د انرژۍ، ټرانزیټ، سوداګرۍ او پانګونې د ودې په اړه خبرې وشوې.
د اورګاډو پټلۍ، چاه بهار بندر، د لاجورد لار، د کاسا زر او ټاپي هغه پروژې دي چې د سیمې په سطحه یې د عملي کیدو لپاره د ریکا په غونډې کې ورباندې بحث وشو.
د ريکا لومړۍ غونډه لس کاله مخکې په کابل کې جوړه شوې وه؛ څلور نورې غونډې يې په پاکستان، هند، تاجکستان او ترکيه کې جوړې شوې.
سرچينه : د صدای افغان خبری آژانس(آوا)