کیفری بین المللی دیوان قضات افغانستان کې جنګی جنایاتو په اړه څیړنو شروع غوښتنه رد کړی دی.
ددی دیوان له لوری په یو خپور شوی بیانیه کې راغلی دی: د محکمی قضات تصمیم نیولی دی چی افغانستان کې جنګی جنایاتو تورونو په اړه څېړنه په حاضر حال کط عدالت تامین په ګټه نه شی تمامیدلای.
تیره اونۍ امریکا فاتو بنسودا؛ کیفری بین المللی دیوان غوښتنه افغانستان کط امریکایی نظامیانو تګلاری په اړه څيړنې په خاطر لغوه کړ.
آغلۍ بنسودا د ۲۰۱۷ کال آخرو کې د بین المللی دیوان قضات څخه غوښتنه وکړه چی هغی ته اجازه ورکړل شی ترڅو طالبانو، افغانستان دولت ځواکونو او افغانستان کې مستقر خارجی ځواکونو جنګی جنایاتو تورونو په اړه څیړنه وکړی.
فاتو بنسودا په هغه وخت کې وویله چی د هغی دفتر مقدماتی څیړنې شکاره کوی چی افغانستان کې بشریت په وړاندی جنګی او جنایتونو په اړه څیړنې لپاره لازم شرایط آماده دی.
د ۲۰۰۷ کال راهیسی د ۱۱۲ څخه ډیر درانده جنګی جنایات افغانستان کې، و بین المللی نهادونو ته رسیدلی دی.
دا تصمیم یو شکاره شاته تګ او سترګی پټونه د اقتدارګرایی په ګټه او عدالت په زیان ده. قضاتان او نور محکمې دا دنده لری چی سیاسی تبعاتو او نورو پیښو ته په نه کتو سره، عدالت احراز او حق احقاق لپاره اقدام وکړی. هغوی همدارنګه مکلف دی چی لویو قدرتونو زوروینو مرعوب ونه شی؛ ځکه هغوی هلته دی چی د مظلومین، بی دفاع خلګو او ظالمانو بی ګناه قربانیانو څخه دفاع وکړی. کوم توپیر نه کوی چی نظر وړ تورن، یو برکنار شوی مقام یا کوم جنرال وی او یا کوم لوی قدرت د امریکا په نامه.
په دی حال کې، د کیفری بین المللی دیوان تازه تصمیم د اقتدارګرایی او ارعاب او زوروینې په ګټه یو شرم ناکه شاته تګ دی.
نړۍ به دا شرم ناکه شاته تګ په یاد ولری او د عدالت قربانی کیدو په حیث به یی یادونه وکړی.
کیفری بین المللی دیوان په داسی حال کې افغانستان کې امریکا جګړه کې جنګی جنایتونو قربانیانو په وړاندی خپل دندې څخه لاس اخلی او هغه د عدالت په زیان بولی چی کافی مدارک او اسناد افغانستان کې خارجی او امریکایی ځواکونو له لوری بشریت په وړاندی جنګی جنایتونو څخه په اختیار کې لری او تراوسه په سلګونه شکایتونه په دی اړه ترلاسه کړی دی.
له بل لوری، افغانستان، د ۲۰۰۳ کال راهیسی ددی دیوان غړۍ دی او قضات یی دنده لری ترڅو هغو شکایاتو ته چی ددی هیواد څخه ترلاسه کوی، مسؤولانه رسیدګی وکړی.
دا تصمیم به یو بل پیامد به هم ولری او هغه داچی ددی وروسته به امریکایان او نور داخل لوری افغانستان جګړه کې، بیله کوم بیری خپل جنایتونو ته د کوچنیانو او جنګی اسیرانو په وړاندی ادامه ورکړی.
په دی حال کې، انکار نه شو کولای شی چی کیفری بین المللی دیوان شاته تګ سره، ددی بین المللی نهاد قضایی استقلال او اقتدار هم په شدت سره ضربه ولیدله او دا کار، دبین المللی جزا حقوق راتلونکې لپاره ویرانوونکې پیامد ولری؛ ځکه ددی مخکې، حقوق پوهان، د هغه نهاد ضعف نقطو څخه یو اقتدار او اجرا ضمانت نه درلودل بلل او ددی نهاد تسلیمیدو سره د امریکا زور وینې او ارعاب په وړاندی، دا اندیښنه به دوه برابره شی.
