د افغانستان حکومت د یو سریالی میتینګ ته مخامخ دی . په دی میتینګ کی افغانستان پاکستان د چین او د امریکا متحده ایالات نمایندګان سره اجرا ګیژی.
په دی میتینګ کی څرنګه چی ویل ګیږی یو زمینه د مذاکرات دپاره د افغانستان حکومت او طالبان په مابین کی دی.د میټینګ د مخه طالبان ځینی شرطونه اعلام کړی دی چی د افغانستان حکومت یی په هیڅ حالت یی نه منی او اعلام سوی دی چی دغه پیش شرطونه نه دی قبول.
د دغی شرطونه دا ګمان تقویه کړی دی چی، هم د افغانستان حکومت هم ځینی نور تحلیګران او پوهان د بلی زاویه د طالبانو مشکلات ته ګوری. پوهان په دا باور دی چی د افغانستان یوازی د طالبانو شرطونه نه دی چی طالبان ایښی دی او یا وروسته ایژدی بلکی د طالبانو ګروپونه او انشعابات یو نوی مشکل جوړوی چی یو سړی نلری. د افغانستان حکومت نه پوهیژی چی د کوم ګروپ سره مذاکره کوی؟ که دغه مذاکرات د یو ګروپ سره وکی د بل ګروپ موضعونه نه څنګه کیږی؟
د افغانستان حکومت اعلام کړی دی چی د یو لاسه او متحده طالبان سره مذاکره کوی، اما په واقعیت دادی چی طالبان یو لاس او متحده مشر نلری چی د هغه څخه پیروی وکی.
پس له ملا عمر، طالبان دوه ګروپه سو، یو ګروپ د ملا منصور په رهبری کی او بله ګروپ د دوی پر خلاف باندی دی، هر ګروپ خپل ځان ته اصلی او حقیقی طالبان منی او بله ګروپ منحرف طالبان او د پاکستان استخباراتی عناصر منی. بیا هم څرنګه چی د افغانستان حکومت په دغه مذاکرات ځان خطا باسی،منګر دغه نګرانی سته چی دغه مذاکرات په پای کی هیڅ نتیجه نلری، او پس له ژمی کی بیا نوی کال شروع کیږی او دغه مذاکرات او میټینګونه یوازی د وخت تیرول د طالبان دپاره دی.
څرنګه چی طالبان په ژمی کی هم خپل جنګونه نه دی ایله کړی او زمونږ د ځوانان وینی د پایتخت سرکونه سور کړی دی او د رسانی ځوانان وژل سره یو نوی جنایت جور کړی دی او ښکاره کری دی چی د دوی بی رحم حد او اندازه نلری.
هغه شی د افغانستان ولس ته دلنګرانی جور کړی دی دا دی چی طالبان پس له شل کال بیا هم دوغونی نه پوهیږی چی د بهرنی مملکتونه اجیران دی او د خارجی مملکتونه دپاره کار کوی بیا هم ظلم او ستم او جنایتونه کوی او بیله دغه چی خپل په هیواد کی خیانت کوی او خپل خاوری خراپوی ، بل ګټه د دنیا او اخرت دپاره د دوی دپاره نلری.
د نوی میټیګ وضع مونږ ته د داویاهم کال میټینګ په یاد راولی. په هغه وخت کی چی طالبان نوی راغلی وو او د امارت اسلامی رویا په خپل دیماغ کی دورلود، هرعلاقی ته چی داخیلیدل او تصرفول ځینی خلک یی هلته ټاکل چی د حکومتی کارونه اجرا وکی تور سو چی یو نوی ګروپ هلته انتقالول او دغه شیوه په ټول افغانستان کی درلود.
کوم معلومات چی د باندی وتلی دی، معلوم سو چی هر ټیم په یو ای اس ای د پاکستان مرکز کی وابسته دی. او هر ډلی د یو ځای څخه امرونه اخیستل. څرنګه چی د دوی خپل مامورتی پای ته رسول بلی ځای ته امر دوی ته ورکول، او بلی ډلی د هغوی پر ځای راتلل.
د مشرانو تیتول دوی له داخلی اختلافونه یی ساتل او هم د کنترل لاندی وو هم ددوی خشونت دیرول او په دغه مابین کی یو رقابت د ټیمانو په مابین کی راوړل.
په اوسنی حالات کی هر څوک ځانته یو ګروپ او ټیم جوروی او هر یو په خپل سر کارونه کوی او یو مرکز او رسمی مشر نلری. دا ګومان تقویه کوی چی د پاکستان استخباراتی سازمان دخپل کارونه دپاره د افغانستان او نړی دپاره په ډول ډول ګروپونه ویشلی دی چی هر ګروپ له یو جلا مرکز څخه فرمان یوسی او دغه نوی تشکیلات د دوی پر خشونتون ډیروی او د دوی پیدا کول مشکلوی.
په اوسنی حالات کی چی دغه ګروپونه ته په خطر اچوی د داعش حضور دی او د دوی ډول ډول ګروپونه هم کولای سی افغانستان له مذاکراتو خلاص کړی او هم له داعش څخه وساتی.
هر وقت داعش یو ځینی بخشونه ځآن سره یو ځای کی بله بخشونه بیا هم ژوندی پاتیږی.
دا وضعیت او ګومانونه ډیروی اودا وضعیت راولی چی طالبان د مذاکره او د قدرت جذبول دپاره نه دی پیدا سوی چی افغانستان حکومت په مذاکراتو خپل زره خوشاله کی او خپل توان او امکانات او سرمایی د هغه دپاره استعمال کی.
هغه شیان چی دولت او نور ډلی چی په حکومت برخه لری اجرا کری دی بی له وقت تیرول او پیسی مصرفول بل ګټه نه لری.
په دغه اساس کی امارونه منتشر سوی دی چی اته سوه میلیون ډالر تور اوسه پوری د سوله د عالی شوراګانی څخه مصرف سوی دی چی طالبان حکومت و خواته راسی اما متاسفانه بی له دا چی زوړ او بیکار سلاحونه ټول سوی دی بل ګته نه دورلود.
بل ګمان هم دادی چی که طالبان روسیه ته نیږدی سی نور اکمالات په لاس راولی، بیا هم د پاکستان د استخباراتی سازمانونه ستورګو پټه ندی او دوی د هغوی په امر او هدایت ځی.
ناصوابه ګمان دی چی دغه ګروپونه د روسیه او نور مملکتون بیا هم د پاکستان د استخباراتی سازمانونه حمایت لاندی وی او پاتیژی.
په دغه ګروپان کی پخواهم زینی خلک د استقلال خبری کری وو یا دغه یی غوشتل چی په پای کی دوی یا د پاکستان په لاس کی بندی سوی دی یا وژل سوی دی.
نتیجه دا چی د افغانستان حکومت د دی پرځآی چی دپاکستان سیاست پر لار ولار سی او بی حاصله مذاکرات تجربه کی ښه هغه دی چی نور لارونه وګوری چی د افغانستان ولس او حکومت په ګته دی او افغانستان حکومت تقویه کی.
په دی میتینګ کی څرنګه چی ویل ګیږی یو زمینه د مذاکرات دپاره د افغانستان حکومت او طالبان په مابین کی دی.د میټینګ د مخه طالبان ځینی شرطونه اعلام کړی دی چی د افغانستان حکومت یی په هیڅ حالت یی نه منی او اعلام سوی دی چی دغه پیش شرطونه نه دی قبول.
د دغی شرطونه دا ګمان تقویه کړی دی چی، هم د افغانستان حکومت هم ځینی نور تحلیګران او پوهان د بلی زاویه د طالبانو مشکلات ته ګوری. پوهان په دا باور دی چی د افغانستان یوازی د طالبانو شرطونه نه دی چی طالبان ایښی دی او یا وروسته ایژدی بلکی د طالبانو ګروپونه او انشعابات یو نوی مشکل جوړوی چی یو سړی نلری. د افغانستان حکومت نه پوهیژی چی د کوم ګروپ سره مذاکره کوی؟ که دغه مذاکرات د یو ګروپ سره وکی د بل ګروپ موضعونه نه څنګه کیږی؟
د افغانستان حکومت اعلام کړی دی چی د یو لاسه او متحده طالبان سره مذاکره کوی، اما په واقعیت دادی چی طالبان یو لاس او متحده مشر نلری چی د هغه څخه پیروی وکی.
پس له ملا عمر، طالبان دوه ګروپه سو، یو ګروپ د ملا منصور په رهبری کی او بله ګروپ د دوی پر خلاف باندی دی، هر ګروپ خپل ځان ته اصلی او حقیقی طالبان منی او بله ګروپ منحرف طالبان او د پاکستان استخباراتی عناصر منی. بیا هم څرنګه چی د افغانستان حکومت په دغه مذاکرات ځان خطا باسی،منګر دغه نګرانی سته چی دغه مذاکرات په پای کی هیڅ نتیجه نلری، او پس له ژمی کی بیا نوی کال شروع کیږی او دغه مذاکرات او میټینګونه یوازی د وخت تیرول د طالبان دپاره دی.
څرنګه چی طالبان په ژمی کی هم خپل جنګونه نه دی ایله کړی او زمونږ د ځوانان وینی د پایتخت سرکونه سور کړی دی او د رسانی ځوانان وژل سره یو نوی جنایت جور کړی دی او ښکاره کری دی چی د دوی بی رحم حد او اندازه نلری.
هغه شی د افغانستان ولس ته دلنګرانی جور کړی دی دا دی چی طالبان پس له شل کال بیا هم دوغونی نه پوهیږی چی د بهرنی مملکتونه اجیران دی او د خارجی مملکتونه دپاره کار کوی بیا هم ظلم او ستم او جنایتونه کوی او بیله دغه چی خپل په هیواد کی خیانت کوی او خپل خاوری خراپوی ، بل ګټه د دنیا او اخرت دپاره د دوی دپاره نلری.
د نوی میټیګ وضع مونږ ته د داویاهم کال میټینګ په یاد راولی. په هغه وخت کی چی طالبان نوی راغلی وو او د امارت اسلامی رویا په خپل دیماغ کی دورلود، هرعلاقی ته چی داخیلیدل او تصرفول ځینی خلک یی هلته ټاکل چی د حکومتی کارونه اجرا وکی تور سو چی یو نوی ګروپ هلته انتقالول او دغه شیوه په ټول افغانستان کی درلود.
کوم معلومات چی د باندی وتلی دی، معلوم سو چی هر ټیم په یو ای اس ای د پاکستان مرکز کی وابسته دی. او هر ډلی د یو ځای څخه امرونه اخیستل. څرنګه چی د دوی خپل مامورتی پای ته رسول بلی ځای ته امر دوی ته ورکول، او بلی ډلی د هغوی پر ځای راتلل.
د مشرانو تیتول دوی له داخلی اختلافونه یی ساتل او هم د کنترل لاندی وو هم ددوی خشونت دیرول او په دغه مابین کی یو رقابت د ټیمانو په مابین کی راوړل.
په اوسنی حالات کی هر څوک ځانته یو ګروپ او ټیم جوروی او هر یو په خپل سر کارونه کوی او یو مرکز او رسمی مشر نلری. دا ګومان تقویه کوی چی د پاکستان استخباراتی سازمان دخپل کارونه دپاره د افغانستان او نړی دپاره په ډول ډول ګروپونه ویشلی دی چی هر ګروپ له یو جلا مرکز څخه فرمان یوسی او دغه نوی تشکیلات د دوی پر خشونتون ډیروی او د دوی پیدا کول مشکلوی.
په اوسنی حالات کی چی دغه ګروپونه ته په خطر اچوی د داعش حضور دی او د دوی ډول ډول ګروپونه هم کولای سی افغانستان له مذاکراتو خلاص کړی او هم له داعش څخه وساتی.
هر وقت داعش یو ځینی بخشونه ځآن سره یو ځای کی بله بخشونه بیا هم ژوندی پاتیږی.
دا وضعیت او ګومانونه ډیروی اودا وضعیت راولی چی طالبان د مذاکره او د قدرت جذبول دپاره نه دی پیدا سوی چی افغانستان حکومت په مذاکراتو خپل زره خوشاله کی او خپل توان او امکانات او سرمایی د هغه دپاره استعمال کی.
هغه شیان چی دولت او نور ډلی چی په حکومت برخه لری اجرا کری دی بی له وقت تیرول او پیسی مصرفول بل ګټه نه لری.
په دغه اساس کی امارونه منتشر سوی دی چی اته سوه میلیون ډالر تور اوسه پوری د سوله د عالی شوراګانی څخه مصرف سوی دی چی طالبان حکومت و خواته راسی اما متاسفانه بی له دا چی زوړ او بیکار سلاحونه ټول سوی دی بل ګته نه دورلود.
بل ګمان هم دادی چی که طالبان روسیه ته نیږدی سی نور اکمالات په لاس راولی، بیا هم د پاکستان د استخباراتی سازمانونه ستورګو پټه ندی او دوی د هغوی په امر او هدایت ځی.
ناصوابه ګمان دی چی دغه ګروپونه د روسیه او نور مملکتون بیا هم د پاکستان د استخباراتی سازمانونه حمایت لاندی وی او پاتیژی.
په دغه ګروپان کی پخواهم زینی خلک د استقلال خبری کری وو یا دغه یی غوشتل چی په پای کی دوی یا د پاکستان په لاس کی بندی سوی دی یا وژل سوی دی.
نتیجه دا چی د افغانستان حکومت د دی پرځآی چی دپاکستان سیاست پر لار ولار سی او بی حاصله مذاکرات تجربه کی ښه هغه دی چی نور لارونه وګوری چی د افغانستان ولس او حکومت په ګته دی او افغانستان حکومت تقویه کی.
مؤلف : سید مظفر دره صوفی
سرچينه : د صدای افغان خبری آژانس(آوا)
